Đại
để những dự triệu biết trước các việc cát hung đã nẩy mầm ngay ở nơi
tâm khi dấy khởi động niệm và phát xuất ra ngoài tứ chi, như người có cử
chỉ hành động nhân hậu đạo đức thường được phúc, trái lại người có hành
vi khắc bạc chỉ tham đồ cho riêng mình thường gặp họa. Người trần con
mắt phàm nhãn quang bị che lấp nên không thấy được mà cho rằng họa phúc
chưa nhất định hình thành thì không thể suy đoán trước được. Một
người có lòng chí cực thành thật là tương hợp với lòng trời, nên chỉ
cần quan sát xem họ làm những điều thiện hay bất thiện thì đủ biết trước
được là họ sẽ gặp phúc hay họa tới. II– Nền tảng của việc sửa lỗi 1. Lòng xấu hổ
Ngày nay, muốn được phúc mà tránh xa các tai họa, chưa vội bàn tới việc
làm lành, trước hãy nên cần sửa lỗi đã. Người muốn sửa lỗi, điều thứ
nhất cần phải biết tri sỉ, biết tự hổ thẹn. Nên biết rằng các bậc thánh
hiền xưa cũng là người như ta mà sao có thể nêu gương sáng hàng trăm
đời, ta sao lại chịu thân tàn hủ bại. Đó là tự mình đắm say ngũ dục lục
trần, nhiễm phải nhiều thói xấu, làm nhiều điều bất nghĩa mà cho là
người đời không hay, không biết nên cao ngạo, ngang nhiên chẳng chút hổ
thẹn, ngày một ngày càng sa đọa vào vòng cầm thú mà chẳng tự biết. Ở
đời chẳng có điều gì lớn hơn là biết tự sỉ, biết tự hổ thẹn. Thầy Mạnh
Tử nói: Lòng biết hổ thẹn ở nơi con người là một điều lớn lao vậy, có
được tâm sỉ ắt thành thánh hiền, không có tâm sỉ ắt chỉ là cầm thú, súc
sanh mà thôi. Đó là chỗ căn bản quan hệ của việc sửa lỗi. 2.Lòng úy kính
Điều thứ hai là cần phải phát lòng úy kính, e dè sợ sệt. Thiên địa quỷ
thần khó mà có thể khi dễ, lỗi của chúng ta tuy ẩn nhẹm, kín đáo người
đời không biết mà thiên địa quỷ thần đều có thể soi xét thấu rõ, nặng ắt
sẽ giáng trăm điều tai ương, nhẹ ắt sẽ giảm phúc được hưởng. Chúng ta
há chẳng đáng nên sợ hay sao! Không
những chỉ có vậy, ở những nơi thanh nhàn vắng vẻ chỉ riêng có độc một
thân một mình cũng đều là bị quỷ thần giám sát, che đậy thật khéo mà
thần minh cũng đã sớm thấu rõ đến tận gan phổi của mình, vậy nên khó mà
có thể tự lừa dối lấy mình mãi mãi được; một khi bị người đời phát hiện
sự dối trá che đậy giấu nhẹm của mình thì lúc đó thân phận mình chẳng
đáng giá lấy một đồng xu. Vậy há không nên e dè úy kính hay sao! Không
những chỉ như vậy, khi hãy còn một hơi thở, các tội ác đều có thể sám
hối cải sửa. Người xưa một đời làm ác, lúc gần lìa đất xa trời, phát một
niệm thiện, thành tâm hối lỗi, bèn được an lành từ giã cõi đời, nên nói
là chỉ một niệm dũng mãnh thật chí thành đủ để tẩy sạch được trăm năm
tội ác, cũng tỷ như một hang cốc tối tăm hàng ngàn năm bỗng có một ngọn
đèn chiếu rọi tới thì ngàn năm tăm tối đó đều bị tiêu trừ, cho nên không
cần biết là tội đã phạm từ lâu nay, hay mới phạm gần đây, chỉ có phát
tâm cải sửa mới là điều quý. Bất
quá cõi trần là vô thường không nhất định, thân huyết nhục dễ bị hủy
hoại , nếu cứ cho là làm lỗi có thể sửa được mà chẳng chịu sửa ngay, một
khi hơi tàn thở hắt ra rồi lúc đó mới muốn sửa thì chẳng còn kịp nữa. Ở
dương thế mang lấy tội danh từ trăm năm, ngàn năm trước, tuy có con
hiếu cháu hiền cũng không vì mình mà rửa sạch được; ở cõi âm thì bị quả
báo sa địa ngục hàng trăm ngàn kiếp, dù cho có thánh hiền, có Phật, Bồ
Tát cũng không cứu giúp, dẫn độ được. Vậy há chẳng e dè sợ sệt hay sao! 3. Lòng dũng mãnh
Thứ ba, phải phát tâm dũng. Nhiều người không chịu sửa lỗi, đa số là vì
phóng túng biết lỗi đấy mà bỏ đấy nên bị thoái hậu, thụt đầu lùi lại
không đường tiến. Chúng ta cần phải phấn khởi, dũng mãnh dụng công cải
sửa ngay lấy mình không chờ đợi, không trù trừ hoài nghi nữa. Lỗi
nhỏ ví như cái gai đâm vào thịt phải mau chóng rút bỏ ra. Lỗi lớn tựa
như rắn độc cắn vào ngón tay, cần phải quyết tâm chặt bỏ ngay không chút
ngần ngừ do dự. Người mà nhất quyết sửa lỗi lầm để tự canh tân thật rất
hữu ích cũng như gặp được quẻ phong lôi trong Kinh Dịch, một quẻ đại
cát vậy. Có
đầy đủ ba tâm, tâm tri sỉ, tâm úy kính, và tâm dũng mãnh, ắt lỗi lầm
đều cải sửa được ngay cũng như băng tuyết mùa xuân gặp mặt trời, vậy há
lo gì mà tội lỗi chẳng tiêu tan. III – Phương pháp sửa lỗi 1.Theo sự tướng
Tuy nhiên tội lỗi của người ta có thể theo sự tướng mà cải sửa, hoặc
theo lý hay theo tâm. Cách dụng công không giống nhau thì hiệu quả cũng
không tương đồng. Như hôm trước phạm lỗi sát sinh, hôm sau giữ giới
không sát sinh nữa, như hôm trước nóng giận mắng chửi, hôm nay giữ giới
không nóng giận nữa. Những sự việc như thế gọi là theo sự thực xảy ra mà
cải sửa vậy. Ngày
nay phạm lỗi, ngày mai cố sửa, cứ theo sự việc xảy ra ở bên ngoài mà
miễn cưỡng kiềm chế lấy mình để khỏi phạm nữa, thực là trăm phần khó vì
chung cục bệnh căn vẫn tồn tại, bởi nay ở bên đông hết tội, mai tội lại
nẩy sinh ra ở bên tây, cứu cánh không phải là đường lối hợp đạo lý,
không trừ sạch được hết tội lỗi. 2.Theo lý cải sửa
Người khéo sửa lỗi mình thì khi còn chưa phạm cấm giới, trước hết hãy
nên biết rành rẽ đạo lý đã; như tội lỗi ở chỗ sát sinh thì nên tự nghĩ
rằng thượng đế hiếu sinh, chúng vật đều luyến ái mạng sống, giết chúng
để nuôi dưỡng thân mình thì sao ta có thể đang tâm; vả lại khi giết
chúng, nào là chặt cắt, mổ xẻ cho vào chảo, vào nồi nấu nướng, chúng
phải chịu bao nhiêu nỗi thống khổ đau đớn thấu nhập cốt tủy. Chúng ta
sát hại chúng để nuôi dưỡng mình, để có la liệt những thứ cao lương mỹ
vị miếng ngon vật quý, nhưng khi nuốt trôi khỏi cổ rồi thì giống như
không, chẳng có gì nữa. Mà dùng rau đậu, canh dưa cũng đủ no đầy bụng,
hà tất phải sát hại mạng sống của chúng vật mang lấy tội sát sinh làm
tổn phúc của mình nữa. Hơn
nữa, những vật thuộc loại có huyết khí đều có linh tính, tri giác, mà
đã có linh tính tri giác thì chúng cũng đồng một thể, cũng giống y như
chúng ta; vả lại chúng ta chưa tự tu được đến mức độ đạo đức thực cao
làm cho chúng thân cận ta, tôn trọng ta, há lại hàng ngày sát hại sinh
mạnh chúng vật để chúng mãi mãi thù oán, cừu hận chúng ta. Nghĩ như vậy
thì đối với miếng ăn thực cũng đau lòng mà khó nuốt trôi. Như
hôm trước nổi sân cáu giận, ắt nên nghĩ rằng con người không phải thánh
nhân, còn có nhiều khuyết điểm lỗi lầm, theo đạo lý mà nói, thực tình
đáng nên thương hại; nếu họ phạm nỗi sai quấy là do tự họ không hiểu đạo
lý chẳng can dự gì đến ta, bản tâm vốn thanh tịnh không chấp trước thì
hà tất phải nổi sân. Lại
nữa nên nghĩ rằng trong thiên hạ chắc không ai lại tự nhận mình là
thánh hiền, hào kiệt chẳng có chỗ nào sai trái, và cũng không có cái học
nào dạy ta oán ghét người, vì người có học vấn, trí thức không oán trời
trách người, mình làm chưa đến nơi đến chốn, việc chưa thành tựu đều do
tự mình chưa dày công tu phúc, tu đức nên chưa được cảm thông. Chúng ta
nên tự phản tỉnh, tự xét lại mình, nếu có những điều phỉ báng, phê bình
điều kia tiếng nọ thì nên coi đó là những lời chỉ dạy để mình rèn luyện
mài dũa tâm trí, tu tập cho đạt được thành quả, nên hoan hỷ nhận, hà
tất phải phát sân phát hận. Nếu
nghe những lời phỉ báng mà nổi giận tranh cãi với người, dù có muốn
dùng hết sức biện bác thì trong cơn nóng giận ắt những lời biện luận
chẳng được rõ ràng minh bạch, giống như con tằm về mùa xuân kéo kén tự
ràng buộc lấy mình, tự làm khổ mình. Sự nóng giận chẳng những vô ích mà
còn có hại nữa. Ngoài
việc sân nộ ra, tất cả những lỗi phạm khác cũng đều cứ y theo đạo lý mà
xử sự như vậy. Một khi đạo lý đã sáng tỏ, lỗi phạm sẽ tự đình chỉ. 3.Theo tâm địa Thế
nào gọi là theo tâm mà sửa lỗi? Lỗi lầm có thiên hình vạn trạng, chỉ do
ở nơi tâm mà tạo ra. Tâm chúng ta chẳng động niệm thì lỗi sao có thể
nảy sinh. Người học sửa lỗi lầm như háo danh, háo sắc, tham tài, tham
lợi, hoặc hay phát sân nộ…, có quá nhiều tội lỗi bất tất phải phân biệt
từng loại một để mà sửa trị, chỉ cần một lòng một dạ thành tâm nghĩ điều
lành, làm điều thiện, khi đã có chính niệm phát hiện thì tà niệm tự
nhiên bị ô nhiễm rồi bị tiêu diệt. Ví như mặt trời xuất hiện ở trên
không thì yêu ma, quỷ quái phải tìm đường lẩn trốn chẳng dám ló dạng.
Đây là chỗ chân truyền tinh vi vậy. Tội lỗi do tâm tạo ra thì lại do tâm
cải sửa, cũng như chặt một cây độc thụ ắt phải chặt ngay từ gốc rễ, há
lại đi cắt từng cành, ngắt một chiếc lá một hay sao! Nói
chung thì có thể theo sự tướng, theo lý và theo tâm để tu sửa tội lỗi,
nhưng phương pháp theo tâm là tốt hơn cả; tâm đã tu, đã được sửa trị thì
sẽ trở thành thanh tịnh, nên mỗi khi một ý niệm ác dấy động ở nơi tâm
thì tự mình liền thấy biết ngay, mà đã thấy biết tức đã tỉnh ngộ không
còn mê muội thì ác niệm tội lỗi sẽ tiêu tan thành không. Theo
tâm để cải sửa là phương pháp tối thượng, nhưng giả sử chẳng theo được
thì nên hiểu rằng luân thường đạo lý không cho phép chúng ta tạo tội hay
làm ác; nếu chẳng làm được nữa thì nên tùy sự, tùy việc mà giữ giới
cấm, cố gắng đừng phạm tội. Khi gặp sự việc dùng phương pháp trên hạ
công kiêm với phương pháp hạ chẳng phải là điều thất sách; nhưng chỉ
chấp phương pháp hạ mà bỏ lãng phương pháp thượng tức là vụng về vậy. 4.Hiệu nghiệm của việc sửa lỗi
Bất quá khi phát nguyện cải sửa lỗi, ở dương thế cần có bạn tốt thường
nhắc nhở để tỉnh mình, ở cõi âm cần quỷ thần chứng minh tấm lòng thành
của mình nhất tâm, nhất ý cầu sám hối, ngày đêm chẳng biếng nhác buông
thả, như vậy trải qua một hai tuần thất, cho đến một tháng, hai, ba
tháng, ắt hẳn có ứng nghiệm. Hoặc
thấy tâm thần điềm nhiên, khoan khoái, hoặc thấy trí huệ bỗng được khai
mở, hoặc gặp những trường hợp rối ren phiền toái hốt nhiên xử sự giải
quyết được rành rọt thông suốt, hoặc gặp kẻ cừu thù mà hồi tâm chuyển ý
vui vẻ không còn oán hận nữa, hoặc mộng thấy thở ra những vật ô uế, hắc
ám; hoặc mộng được các bậc thánh hiền xưa kia tiếp đón dẫn dắt, hoặc
mộng thấy bay bổng lên cảnh giới hư không, hoặc mộng thấy tràng phan bảo
cái, thấy những sự việc hi hữu ít có như trên, đó đều là cảnh tượng của
lỗi tiêu tội diệt vậy. Nhưng đừng thấy thế mà tự kiêu tự đại là mình đã
đạt tới trình độ cao để vội ngưng nghỉ làm đứt đoạn mất con đường tiến
triển. Xưa
quan đại phu Cừ Bá Ngọc, người nước Vệ vào thời đại Xuân Thu, lúc hãy
còn trẻ mới 20 tuổi mà đã giác ngộ rằng lỗi lầm cần phải sửa, như lỗi
ngày hôm qua thì ngày hôm nay xét lại để gắng sửa cho hết. Tới năm 21
lại hiểu biết được lỗi lầm cải sửa năm trước chưa được hoàn toàn dứt bỏ
hết; kịp tới năm 22 tuổi xét nghĩ lại năm 21 tuổi thì tựa như còn mơ mơ
hồ hồ về những điều lầm lỗi chưa được tu sửa. Cứ năm này kiểm thảo lại
năm trước, theo đó mà dần dần tiếp tục sửa đổi, đến năm 50 tuổi mà còn
hay biết được lỗi của năm 49. Cái học tu sửa lỗi lầm của người xưa dụng
công như vậy đó. Bọn
chúng ta đều là những kẻ phàm phu tục tử, tội ác tích tụ quá nhiều tựa
như lông nhím bao bọc toàn thân nó; nếu có hồi tưởng lại những sự việc
đã làm thì thường chẳng thấy có chỗ nào lầm lỗi cả, đó là vì tâm tình
thô thiển, mắt bị che phủ kín tìm chẳng ra lỗi để tu sửa. Người
mà tội ác quá sâu nặng sẽ thấy chứng nghiệm ngay; hoặc là tâm tư bế tắc
bất định, tinh thần hôn trầm mệt mỏi, mọi việc xảy ra chỉ trong chớp
mắt liền quên không nhớ nữa, hoặc chẳng có sự gì cả mà phiền não lo
lắng; hoặc gặp người chính nhân quân tử thì thường ngượng ngùng e thẹn
mất tinh thần; hoặc nghe những lời luận bàn chính đáng hợp đạo lý mà
chẳng hoan hỷ vui vẻ ưu nghe; hoặc làm ơn lại bị oán, hoặc ban đêm
thường mộng thấy nhiều sự điên đảo, điên đảo cho đến nỗi mất trí sinh ra
vọng ngôn, loạn ngữ không được bình thường; đó đều là những hình trạng
của nghiệp chướng phát hiện vậy. Nếu thấy có những hiện tượng như trên
thì phải tức khắc phấn khởi tinh thần dứt bỏ lỗi lầm cũ để mưu việc tự
tu sửa canh tân, mong rằng đừng nên tự mình lại lừa dối mình.
Nguồn: ST & Tổng hợp từ Internet: Khánh Linh (XemTuong.net)
